De verbindende kracht van kwetsbaarheid. Durf jij je masker af te zetten?

Eén van de belangrijkste basisbehoefte van de mens is om gezien, gehoord en erkend te worden. Maar hoe kan die behoefte ooit vervuld worden als we ons echte zelf niet meer aan elkaar durven laten zien? Door pijnlijke ervaringen hebben we torenhoge en dikke muren om ons heen gebouwd. De verharding en verzakelijking van de maatschappij maakt dat we bijna niet anders kunnen dan meegaan in de ratrace. In het harder, sneller en beter mechanisme van deze tijd. Om van de druk van social media (het perfecte plaatje) nog maar te zwijgen.

Maskers staan verbinding in de weg

Om te kunnen overleven in deze gekte zijn de meesten van ons (onbewust) collectief maskers gaan dragen ter bescherming van onze ware en kwetsbare kern. Met het opzetten van het masker zijn we letterlijk meer in ons hoofd gaan zitten. Gevoelens en emoties zijn voor onszelf al ingewikkeld genoeg en worden voor anderen dan ook vaak verborgen achter een masker. En al helemaal op het werk. Daar worden we geacht professioneel te zijn en dus hijsen we ons in het ijzeren werkharnas. Maar hoe is het überhaupt mogelijk om écht te weten wat er omgaat in de ander wanneer we gepantserd zijn? En hoe kan de ander verbinding met jou maken als je je ware aard en gevoelens verstopt? Zo ontstaat een vreemd theaterspel die de relatie en ook vooral jezelf (meestal) niet ten goede komt.

Wat het onderdrukken van emoties ons kost

Het tonen van gevoelens en emoties, en daarmee ons menszijn, lijkt een absolute no go op de werkvloer. Een angstaanjagend scenario waar we met een grote boog omheen lopen. Terwijl juist het onderdrukken en negeren van die gevoelens akelige consequenties kan hebben. Het systematisch onderdrukken van gevoelens leidt tot spanning in ons systeem. Weerstand en verzet doorbreken onze natuurlijke staat van zijn, de staat waarin energie vrij kan stromen, die we als flow ervaren.

Wanneer we lang in verzet zijn tegen onze natuurlijke staat van zijn, ontstaat chronische stress. Dit kan zich uiten in mentale en lichamelijke klachten en ziektes. Daarnaast gaat het onderdrukken van gevoelens ten koste van ons levensgeluk. Omdat ons systeem bij onderdrukking geen verschil maakt tussen negatieve en positieve gevoelens. Waar we ongewenste gevoelens blokken, heeft dit ook een remmend effect op de mate waarin we fijne gevoelens ervaren.

Ondanks de maskers en de onderdrukking voelen we vaak wél dat er iets aan de hand is bij onszelf en vaak ook bij anderen, maar het accepteren en bespreekbaar maken is (nog) lastig. Terwijl de oorsprong van ruis in relaties vaak ligt in het verkeerd interpreteren van het gedrag van de ander. Want dat is wat we doen. Omdat we de ander willen begrijpen, maken we een analyse. Een plaatje in ons hoofd, die verklaart waarom de ander doet wat die doet. Het gevolg is dat er een gevoel loskomt, wat vervolgens gekoppeld wordt aan een conclusie (de eigen waarheid). Wanneer deze eigen waarheid niet getoetst wordt bij de ander, kan het een eigen leven kan gaan leiden met alle gevolgen van dien.

Een praktijkvoorbeeld: het gevreesde scenario; huilen op het werk

Ik weet uit eigen ervaring hoe destructief het is om gevoelens niet uit te spreken. Jaren geleden had een collega die ik hoog had zitten en waar ik nauw mee samenwerkte me een flinke poets gebakken. Ik was in shock, vol ongeloof en vooral woedend. Een emotie waar ik me destijds geen raad mee wist. En al helemaal niet op het werk. Het zat me zo hoog dat ik de confrontatie met hem niet aandurfde. Te bang om overstuur te raken. De controle te verliezen en het meest angstaanjagende scenario “huilen op het werk” werkelijkheid te zien worden.

In een poging de kolkende tornado aan emoties in mij tot rust te brengen, negeerde ik hem. Mijn bovenkamer draaide overuren. Met als gevolg dat hij in mijn hoofd steeds monsterlijker werd. Geconcentreerd werken was onmogelijk. Dus spendeerde ik mijn werktijd met het spuien van mijn ongenoegen aan collega’s. Na drie dagen hoofdpijn en algehele ellende moest het er maar van komen. De confrontatie. Ik stapte zijn kantoor binnen en al na de eerste paar zinnen zat ik in het gevreesde scenario. Snotterend en snikkend kwam eruit waar ik écht last van had. Ik vertelde hem dat ik me aan de kant gezet voelde. Terwijl ik dacht dat we er samen voor gingen. En dat ik dat juist zo fijn vond. Het gevoel van vertrouwen en verbinding. Dat maakte voor mij dat we zo’n sterk team waren en alles samen aan konden. Het ging dus niet meer over de poets maar over de relatie.

Ik was teleurgesteld en gekwetst. Hij schrok enorm. Zichtbaar ongemakkelijk zocht hij naar woorden. Mijn kwetsbaarheid raakte hem. Het was nooit zijn intentie geweest om mij te laten vallen en al helemaal niet om mij verdriet te doen. Het was meer een onhandige samenloop van omstandigheden die hij niet gecommuniceerd had. De wetenschap dat ook hij onze samenwerking bijzonder waardeerde en meer dan zijn best deed om onze relatie te herstellen, was voor mij genoeg om weer met een schone lei verder te kunnen. Achteraf weet ik dat juist dat moment van kwetsbaarheid onze band nog sterker heeft gemaakt. Met als gevolg dat we samen nog jarenlang met veel genoegen mooie dingen hebben neergezet.

Focus op de intentie in plaats van het gedrag

We beoordelen de ander vaak op zijn gedrag, maar checken vrijwel nooit zijn of haar intentie. Daarbij komt dat het spannend is om je kaarten op tafel te leggen. Om de ander een oprecht kijkje te geven in jouw gevoelsleven. Al helemaal als het gedrag onprettige gevoelens als afwijzing, niet goed genoeg of niet gewaardeerd oproept. Terwijl juist deze onuitgesproken gevoelens en emoties blijven hangen en groter worden als je er niets mee doet.

De mens heeft namelijk een sterke neiging de eigen waarheid te bekrachtigen. Dat wil zeggen dat het brein op zoek gaat naar bevestiging van zijn eigen waarheid. Het gaat speuren naar nieuw gedrag wat de “vervelende gevoelens” en het daaraan gekoppelde oordeel over de betrokkene bekrachtigd. Het “zie je wel” effect. Onjuiste interpretaties, aannames, oordelen, onuitgesproken gevoelens en emoties kan de relatie schade toebrengen. Wees dat voor en gun jezelf en de ander een kijkje in wat er echt in jou speelt.

Kwetsbaarheid is niks om bang voor te zijn. Het is menselijk, voor iedereen herkenbaar en het heeft een bijzonder spiegelend effect. Zodra jij je masker durft te laten zakken, is dat vaak voor de ander een uitnodiging om hetzelfde te doen.

We staan zelf onze basisbehoefte om écht gezien te worden in de weg door ons te maskeren. Juist door het tonen van onze kwetsbaarheid, geven we de ander de mogelijkheid om ons volwaardig te zien, te horen, te erkennen en zich met ons te verbinden. En hoe bevrijdend is het om de schijn niet langer op te hoeven houden? Om jezelf te durven tonen zoals je werkelijk bent, met alle gevoelens en emoties die jou mens maken. Want alleen dan ben je op je mooist en puurst.